Η συζήτηση για τα θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας είναι μεγάλη. Οι τακτικοί αναγνώστες του blog ξέρετε ότι οι θέσεις μου στο θέμα μπορούν ίσως να χαρακτηριστούν υπερβολικές από κάποιους, αφού πιστεύω στην κατάργηση όσο περισσότερων εμποδίων γίνεται στην κατεύθυνση της ελεύθερης διακίνησης και επαναχρησιμοποίησης των έργων διάνοιας -η κατάργηση του copyright θα με έκανε χαρούμενο.
Αλλά κατανοώ και τις αντιρρήσεις της “άλλης” πλευράς: είναι μία βιομηχανία που δεν μπορείς από την μία μέρα στην άλλη να καταργήσεις, όσο και αν πιστεύεις ότι ο δικός σου τρόπος είναι σωστότερος. Για αυτό υπάρχουν 3 μέτρα που νομίζω ότι είναι δίκαια και λύνουν αρκετά προβλήματα, χωρίς να ανατρέπουν τα πάντα. Στόχος είναι να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για την δημιουργία μίας παράλληλης “οικονομίας”, ποιο ανοικτής, πιο φιλικής στον δημιουργό και τον χρήστη και πιο ελεύθερης, ώστε να μην έχουμε ανάγκη από αστυνόμευση και παράλογους νόμους όπως το 3 strikes που περιορίζουν άλλα δικαιώματά μας.
Σκέψεις; Εντυπώσεις; Ιδέες;
1. Δημιουργία καταλόγου έργων διάνοιας. Για κάθε έργο στον κατάλογο αυτό, θα πρέπει να καταβάλλεται ένα μικρό ποσό τον χρόνο. Το ποσό αυτό μπορεί να είναι ανάλογο με την άδεια χρήσης (π.χ. “all rights reserved” 10 ευρώ/χρόνο, CC non commericial, 1 ευρώ τον χρόνο, CC attribution, 0 ευρώ/χρόνο) και το είδος του έργου (ίσως, για ταινίες το ποσό να ξεκινάει από 200 Ευρώ, ενώ για φωτογραφίες, που ένας φωτογράφος μπορεί να έχει χιλιάδες, από 0.1 ευρώ)
Με αυτό τον τρόπο, θα έχουμε καταρχήν ένα σημείο αναφοράς για το τί είναι copyrighted και τί όχι. Το κόστος για έναν δημιουργό (πχ. έναν συγγραφέα) είναι ελάχιστο. Αλλά για μία δισκογραφική που κρατάει “κλειδωμένα” χιλιάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες κομμάτια που δεν κυκλοφορούν πια, θα είναι σημαντικό και θα της θέσει το δίλημμα: αν όντως το έργο έχει εμπορική αξία, θα συνεχίσει να πληρώνει το μικρό fee ανά έτος, αν όχι, θα το αφήσει ελεύθερο. Το θεωρώ δίκαιο, ειδικά με την συνεχή επέκταση της διάρκειας των πνευματικών δικαιωμάτων.
Τα “ορφανά” έργα, μετά από μία μεταβατική περίοδο, να θεωρούνται public domain.
2. Να μην θεωρείται παράνομη η διακίνηση έργων διάνοιας μέσα από “κανάλια” στα οποία δεν πωλείται το ίδιο έργο.
Με λίγα λόγια, αν δεν μου επιτρέπεται να αγοράσω μέσω internet ένα μουσικό κομμάτι ή μία τηλεοπτική σειρά, γιατί να μην μπορώ να την διακινήσω ελεύθερα; Προφανώς δεν ζημιώνω κανέναν. Και αν αποδειχθεί ότι η ιδέα μου να κάνω π.χ. share μέσα από bittorrent μία τηλεοπτική σειρά έχει απήχηση, ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων μπορεί να αρχίσει να την πουλάει και μέσω internet, οπότε αυτόματα χάνω το δικαίωμα να την διακινώ τζάμπα.
Προσωπικά, έχω ευχηθεί πολλές φορές, μερικές από τις αγαπημένες μου ξένες σειρές να μπορούσα να τις αγοράσω μέσω internet, όπως μπορούν οι κάτοικοι των ΗΠΑ ή της Αγγλίας.
3. Να δημιουργηθούν και να ενισχυθούν θεσμοί που θα επιτρέπουν στους δημιουργούς να πληρώνονται για να δημιουργήσουν κάτι (από πριν) και όχι αν/αφού βγάλει εμπορικό κέρδος (μετά).
Δηλαδή, να μπορεί ένας δημιουργός (ένας συγγραφέας, ένας συνθέτης κ.λ.) να ζητήσει χρηματοδότηση από το κοινό του, για να δημιουργήσει το επόμενό του έργο: “για να δουλέψω τον επόμενο χρόνο στο βιβλίο μου και να είναι έτοιμο, χρειάζομαι Χ χιλιάδες ευρώ”.
Πιστεύω ότι έτσι, πολλοί δημιουργοί θα μπορέσουν και να έχουν περισσότερα έσοδα και μικρότερο ρίσκο. Αν ένα τέτοιο μοντέλο εδραιωθεί, νομίζω ότι θα βλέπαμε και πιο έξυπνες χρήσεις του: π.χ. παρουσιάζω το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου μου και ζητώ χρήματα για να το ολοκληρώσω ή το πρώτο κομμάτι του δίσκου ή τον πιλότο μίας εκπομπής.
Η ελπίδα είναι ότι με ένα τέτοιο μοντέλο είναι πιθανό να δούμε περισσότερα έργα με ελεύθερες άδειες: το προηγούμενο έργο σου είναι το διαβατήριο για το επόμενο και αφού ήδη έχεις πληρωθεί όσο θεωρούσες ότι άξιζε η δουλειά σου, γιατί να μην επιτρέψεις να φτάσει σε όσο μεγαλύτερο κοινό;
Ίσως μάλιστα με αυτό τον τρόπο να έβρισκαν χρηματοδότηση και έργα που δεν θεωρούνται εμπορικά -ή ίσως μερική χρηματοδότηση.
