Κάτι που δεν καταλαβαίνουν τα γερασμένα μυαλά (ανεξαρτήτως ηλικίας), είναι ότι ο σύγχρονος λόγος είναι multimedia (πολυμεσικός;). Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν εκφράζεται μόνο γραπτά, αλλά χρησιμοποιεί εικόνες, ήχους, μουσικές, βίντεο.
Δεν είναι απλά ότι η τεχνολογία μας έδωσε αυτή την δυνατότητα. Είναι και ότι μεγαλώσαμε σε ένα περιβάλλον όπου τα μηνύματα δεν μεταδίδονται μόνο μέσα από τον προφορικό ή γραπτό λόγο, αλλά και μέσα από την εικόνα και τον ήχο -μιλάμε για ανθρώπους που μεγάλωσαν ακούγοντας 24×7 μουσική, βλέποντας τηλεόραση, περιτριγυρισμένοι από πολύχρωμες διαφημίσεις στους δρόμους, στα περιοδικά, στις εφημερίδες, παρακολουθώντας παρουσιάσεις που συνοδεύονται από πλούσιες “διαφάνειες”, powerpoint κ.λ.
Και τα τελευταία χρόνια, η τεχνολογία μας έδωσε την δυνατότητα να μιλήσουμε και εμείς αυτή την “γλώσσα”.
Ρίξτε μία ματιά στα blogs. Θα διαπιστώσετε ότι εκτός από τον γραπτό λόγο, συνοδεύονται από φωτογραφίες, εικόνες, βίντεο, μουσική. Παρατηρήστε ότι ο σύγχρονος τρόπος για να παραθέσεις τί είπε κάποιος δεν είναι μέσα σε εισαγωγικά -είναι παραθέτοντας το βίντεο ή το ηχητικό απόσπασμα. Όταν αναφερόμαστε σε brands, συχνά προτιμάμε να βάλουμε και το λογοτυπό τους. Όταν περιγράφουμε ένα συναίσθημα, αισθανόμαστε την ανάγκη να προσθέσουμε και το τραγούδι που θεωρούμε ότι το εκφράζει -και όχι να αναφέρουμε απλά τους στίχους. Όταν κάνουμε podcast θέλουμε να ξεκουράσουμε τον ακροατή με ένα μουσικό διάλειμμα -αυτός είναι ο κανόνας του λόγου που ακούγαμε επί δεκαετίες στο ραδιόφωνο. Και όταν θέλουμε να σατιρίσουμε ένα πρόσωπο ή μία κατάσταση μοιάζει απόλυτα φυσιολογικό το να προσθέσουμε λόγια σε μία φωτογραφία ή να συρράψουμε διάφορα βίντεο σε ένα.
Όλα αυτά δεν είναι απλά “ευκολίες”. Είναι ο κώδικας επικοινωνίας, είναι η σύγχρονη γλώσσα.
Το πρόβλημα είναι ότι, αυτή η γλώσσα δεν είναι ελεύθερη, είναι απαγορευμένη. Οι νόμοι (και ο τρόπος εφαρμογής τους) περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας βάζουν απίστευτους περιορισμούς στην ελεύθερη έκφραση: για να χρησιμοποιήσεις τις “λέξεις” και τα σύμβολα με τα οποία έχεις μάθει να εκφράζεσαι χρειάζεται να σκεφτείς κάθε φορά αν επιτρέπεται -πολύ συχνά, δεν επιτρέπεται, αλλά και μόνο ο προβληματισμός είναι ένα εμπόδιο στην ελεύθερη έκφραση.
Πολλοί θα πουν, ότι όλα αυτά επιτρέπονται, υπό κάποιες προϋποθέσεις, π.χ. στην ιδιωτική επικοινωνία ή αν η έκφραση αυτή δεν έχει εμπορικούς σκοπούς. Όμως (να το προσθέσουμε και αυτό στα “κακά” που έφερε η τεχνολογία;) σήμερα όλο και περισσότερο μιλάμε δημόσια. Γράφουμε σε blogs που μπορεί να διαβάσει ο καθένας και ακόμη και όταν μιλάμε στο facebook “μόνο σε φίλους”, ο κύκλος των 500, 1000 ή 3000 “φίλων” δύσκολα μπορεί να χαρακτηριστεί ιδιωτικός.
Πώς μπορείς να εκφραστείς όταν η γλώσσα που έχεις μάθει να μιλάς είναι απαγορευμένη; Διανύουμε, ξανά, μία εποχή στην οποία η “γραφή” είναι προνόμιο λίγων;
