Για το θέμα που προέκυψε με το κλείσιμο των ελληνικών sites υπότιτλων, έχουν γράψει αρκετά blogs. Αναφέρω εδώ μερικά posts που θα άξιζε να διαβάσετε.
Ο Σίμος, στο bfax.gr (είναι το blog που έκανε πρώτο γνωστό το θέμα), έχει 3 σχετικά άρθρα: Για την ΕΠΟΕ και τα sites υπότιτλων, Δεν θα κλείσουν μόνο τα sites υπότιτλων και Τα βασικά σημεία της επιστολής που έλαβαν από την ΕΠΟΕ τα site με τους υποτίτλους.
Αξίζει επίσης να διαβάσετε νομική άποψη του e-lawyer (περίληψη: υπάρχει καταπάτηση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και έχουν κάθε δικαίωμα οι εταιρείες να κινηθούν νομικά εναντίον των sites)
Με τον Σίμο διαφωνώ σε αυτά που γράφει. Λέει, ίσως προσπαθώντας να βρει και μία θετική νότα, ότι μπορεί αυτοί που έκαναν υποτιτλισμό να βρουν δουλειά στον χώρο και ότι οι καταναλωτές μπορεί να βγούν κερδισμένοι, αν οι εξελίξεις προκαλέσουν κινητικότητα στον χώρο του triple play.
Λέω ότι διαφωνώ, διότι για εμένα δεν είναι αυτό το θέμα. Οι άνθρωποι που έκαναν τις μεταφράσεις το πιθανότερο είναι να μην ενδιαφέρονται να το κάνουν ως δουλειά. Έκαναν το κέφι τους, υποτίτλιζαν τις ταινίες και τις σειρές που τους άρεσαν ή που έβλεπαν ότι η “κοινότητα” θα εκτιμούσε. Το να τους βάλεις σε ένα γραφείο και να τους πεις “θέλω αύριο στις 10:00 να έχω τους υπότιτλους”, μπορεί να μην τους ενδιαφέρει καθόλου -ακόμη και αν για το κέφι τους θα ξενυχτούσαν, δωρεάν, ώστε οι υπότιτλοι να είναι διαθέσιμοι σε χρόνο μηδέν.
Από την άλλη, το θέμα δεν είναι μόνο να μπορώ να δω το Fringe στην τηλεόρασή μου. Είναι να μπορώ να το δω όταν θέλω, όπως θέλω. Να δω 5 μαζεμένα επεισόδια στο laptop μου, σε ένα μεγάλο ταξίδι. Ή να κάτσω να δω το μισό season σε ένα Σαββατοκύριακο που βρήκα χρόνο. Ή να το δω με κινέζικους υπότιτλους διότι αποφάσισα να μάθω κινέζικα. Αυτό θέλω ως καταναλωτής. Πού πήγε το “ο πελάτης έχει πάντα δίκιο” και όλες αυτές οι παρουσιάσεις των τμημάτων marketing που έλεγαν “ακούμε τι ζητάνε οι πελάτες μας”;
Πήγαν στο καλάθι των αχρήστων, διότι πολύ απλά η βιομηχανία του θεάματος έχει καταφέρει να περάσει νόμους (διαβάστε το άρθρο του e-lawyer) που της δίνουν το δικαίωμα να ασκεί ασφυκτικό έλεγχο σε κάθε πιθανή χρήση του υλικού για το οποίο έχουν τα πνευματικά δικαιώματα. Έχουν καταφέρει να επεκτείνουν τα “δικαιώματά τους” σε τέτοιο βαθμό που να πνίγουν κάθε δημιουργική προσπάθεια που γίνεται έξω από τον χώρο που ελέγχουν.
Η περίπτωση που μας απασχολεί αυτές τις μέρες με τα συγκεκριμένα sites, είναι απλά ένα μέρος του γενικότερου “κυνηγητού” που δείχνουν να έχουν την πρόθεση να ξεκινήσουν και στην Ελλάδα οι εταιρείες που διαχειρίζονται πνευματικά δικαιώματα (δισκογραφικές, διανομή ταινιών κ.λ.)
Και εδώ υπάρχει και ένα άλλο, μεγαλύτερο θέμα -πέρα από το ποιες θα ήταν οι έξυπνες επιχειρηματικές επιλογές για τις συγκεκριμένες εταιρείες. Λένε ότι αποτελούν μέρος της “πολιτιστικής βιομηχανίας” -δεν είναι τυχαίο, ότι οι οργανισμοί που σχετίζονται με αυτές υπάγονται στο Υπουργείο Πολιτισμού. Συχνά μιλάμε ακόμη και για “πολιτιστικό ιμπεριαλισμό” ή “πολιτιστική κυριαρχία” των ΗΠΑ, αναφερόμενοι στα προϊόντα των studio του Hollywood ή των αμερικανικών δισκογραφικών.
Τα προϊόντα πολιτισμού όμως, πέρα από απλά προϊόντα που αγοράζουμε ή πουλάμε έχουν αξία διότι μεταφέρουν ιδέες, αισθητική, αποτελούν πηγή έμπνευσης και δημιουργίας. Αποτελούν μέρος του πολιτισμού με την έννοια ότι οι τα οικιοποιούμαστε: σιγοτραγουδάμε τα τραγούδια, χρησιμοποιούμε ατάκες από σειρές και ταινίες στον λόγο μας και τα κείμενά μας, αναπαράγουμε τις ιστορίες με τον δικό μας τρόπο.
Σαφώς και πρέπει να υπάρχουν τρόποι για να μπορούν οι δημιουργοί να κερδίζουν από τα έργα τους. Αλλά πρέπει να φροντίζουμε ότι η συγκεκριμένη βιομηχανία θα επιτρέπει όχι μόνο την εμπορική αξιοποίηση του πολιτισμού, αλλά και την εξέλιξή του. Να επιτρέπει στην δημιουργικότητα να εκφραστεί, να μας επιτρέπει να οικιοποιηθούμε τα στοιχεία που μας εμπνέουν ή μας ψυχαγωγούν. Η συγκεκριμένη βιομηχανία, όπως εκφράζεται από τις διάφορες ΑΕΠΙ, ΕΠΟΕ κ.λ. κάνει ακριβώς το αντίθετο: ποινικοποιεί σχεδόν οποιαδήποτε ενέργεια αποδεικνύει ότι τα προϊόντα της εμπίπτουν στα προϊόντα πολιτισμού -η απόφασή τους να κινηθούν εναντίον των sites υπότιτλων, είναι ένα τέτοιο παράδειγμα.
